Centrum Kultury Wilanów i Parafia św. Anny w Wilanowie prezentują przed naszym kościołem wystawę warszawskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Ekspozycja „Wojna z bolszewikami. Bitwa warszawska 1920” opowiada o polskim zwycięstwie w wojnie z komunistyczną Rosją w latach 1919-1921. Powstrzymanie zbrojnej i ideologicznej ekspansji bolszewików uznawane jest za jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Europy.
Odrodzenie się w 1918 r. państwowości polskiej na ziemiach środkowo-wschodniej Europy niosło ze sobą naturalną konieczność ustalenia granic Rzeczypospolitej. Powstanie wielkopolskie, wojna polsko-czechosłowacka o Śląsk Cieszyński, ustalenia konferencji pokojowej w Paryżu, plebiscyty na Górnym Śląsku oraz na Warmii, Mazurach i Powiślu, a także trzy powstania śląskie, ukształtowały nasze granice na zachodzie, północy i południu. Sytuacja na wschodzie była inna. Ekspansja bolszewickiej Rosji stanowiła realne zagrożenie dla samego istnienia Polski.
Wojna polsko-bolszewicka nigdy nie została wypowiedziana. Wybuch konfliktu zbrojnego nastąpił niemal naturalnie, w efekcie rywalizacji o ziemie opuszczane przez wojska niemieckie po przegranej przez Rzeszę I wojnie światowej. Rozpoczęte w styczniu 1919 r. przez bolszewików działania zbrojne przeciw Polsce toczyły się przez ponad półtora roku ze zmiennym szczęściem. Początkowe duże sukcesy Rzeczypospolitej zakończyła generalna ofensywa wrogich wojsk wiosną i latem 1920 r. Przełomowa dla całej wojny okazała się wielka bitwa stoczona w okolicach Warszawy. Bitwa Warszawska to właściwie szereg starć w różnych miejscach, do których doszło w kolejnych dniach od 13 sierpnia 1920 r począwszy, między innymi pod Ossowem, Radzyminem i na północnym Mazowszu. Zwycięski cios został wyprowadzony przez Polaków znad rzeki Wieprz. Kontrofensywa ruszyła z okolic Dęblina i Kocka na północ, wprost na tyły wrogich wojsk. Los wojny został ostatecznie rozstrzygnięty w zwycięskiej dla nas bitwie nad Niemnem we wrześniu 1920 r. W kolejnym miesiącu obie strony podpisały zawieszenie broni.
Pokój polsko-bolszewicki został zawarty 18 marca 1921 r. w łotewskiej Rydze. Ustalono w nim przebieg granicy wschodniej Rzeczypospolitej. Traktat ryski, wespół z traktatem wersalskim z czerwca 1919 roku, stanowił podstawę porządku europejskiego aż do anszlusu Austrii, agresji Hitlera na Czechosłowację i wybuchu II wojny światowej.
Zapraszamy wszystkich do obejrzenia wystawy „Wojna z bolszewikami. Bitwa warszawska 1920” aby poznać więcej szczegółów tego konfliktu, który toczył się nie tylko w obronie terytorium, ale i demokratycznych wartości – swobody działalności politycznej, praworządności, praw człowieka, wolności myśli, przekonań, prasy i wyznania, ładu społecznego i sprawiedliwości.
Andrzej Kryński, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Warszawie